De vreemdeling in Nederland. Vervolg - Hoofdinhoud
Eerste deel van dit verslag over de bijeenkomst in De Nieuwe Liefde, hier.
(Er zitten nog wat slordigheidjes in, ik moet naar Den Haag)
Volgende onderwerp. We hebben het er al eerder over gehad, omdat het een van de meest onverteerbare elementen is van ons huidige asielbeleid: om mensen die uitgeprocedeerd zijn, uitgezet zouden moeten worden wat vaak niet lukt, mensen die hier ‘illegaal’ zijn op te sluiten. Om ons er even aan te herinneren waar het over gaat: een kwart van onze gevangenispopulatie bestaat uit asielzoekers en mensen zonder documentatie waarvan het overgrote deel geen strafbaar feit heeft gepleegd.
De mensen zitten bovendien gemiddeld lang vast: drie maanden, langer dan in andere landen. Heeft het zin? Meestal niet. Dan worden mensen weer vrijgelaten, om nog steeds in dezelfde situatie te belanden. En toch is minister van Leers van plan om nog meer vreemdelingen op te sluiten, en het ‘illegaal’ zijn van mensen op zich al strafbaar te maken. Bij een vorige middag protesteerde een meneer van de politie daar al heftig tegen:
Nazarski heeft nog niet zo lang geleden namens Amnesty een petitie ingediend, en met instemming van de Tweede Kamer is er op aangedrongen om te onderzoeken of er geen menswaardiger oplossingen zijn dan mensen gevangen te zetten. Binnenkort hoort het kabinet met aanbevelingen te komen. Het zou kunnen dat er verbetering komt. Want de manier waarop dat gaat staat op zeer gespannen voet met de mensenrechten, en het zou niet hoeven. “We beschouwen mensenrechten te veel als een exportproduct” zegt Nazarski. We bemoeien ons graag met de mensenrechten elders, maar willen niet weten dat die ook voor ons gelden.
Er is nog een punt waarop Nederland de fout ingaat. Om de asielprocedure nog verder aan te scherpen: voor mensen zonder papieren zou de bewijslast nog zwaarder worden - en die bewijslast geeft al zoveel problemen. Met de voorgenomen criminalisering van de illegalen worden mensen nog meer gestigmatiseerd. Het dringt de mensen bovendien nog verder werkelijke criminaliteit in, want het wordt steeds moeilijker voor illegalen om nog aan onderdak, aan de kost, aan hulp te komen.
Albayrak schrok destijds toen ze te horen kreeg dat Amnesty van plan was om een rapport op te stellen van wat er in Nederland nog mis is. Ze nam het serieus. Maar sindsdien is er een nieuwe regering, die vooral graag doet aan symboolpolitiek. Leers voelt zich verplicht om streng te zijn, ook als dat niets oplost, onder druk besluit hij dan om een meisje als Sahar te laten blijven, vervolgens zit hij er mee dat je daar geen beleid op kunt maken - dan komen er meisjes van andere landen - of kinderen die zeven en een half jaar zijn geweest, en jongens. Zo hinkelt hij van incident naar incident.
Hans Spekman is zich er ook persoonlijk mee gaan bemoeien toen hij een meisje meemaakte wat met niets anders dan haar koffertje uit het opvangcentrum werd gezet, en toen ze ging zwerven werd verkracht. Of een andere jonge vrouw die ook nog Aids besmet niets anders kon vinden om aan de kost te komen dan zich te prostitueren. Dus: als je de veiligheid wilt vergroten, ook voor de autochtonen, moet je alternatieven verzinnen en mensen niet op straat zetten.
We hebben het over de initiatieven om mensen te helpen bij een ‘duurzame terugkeer’, ze te begeleiden, en ze een tijd in de gaten te houden of ze het wel redden. Maar dat initiatief is inmiddels de nek om gedraaid. De overheid die zo’n moeite heeft om de greep te houden op de illegalen wil het niet uit handen geven.
(Chris Kok speelt voor ons)
Kijk, zegt Spekman, dan heb je een meisje dat zich met hand en tand verzet om terug te moeten. En waarom? Omdat haar vriendin die terug moest inmiddels weer in de prostitutie zit. Die gaat dus alleen terug als ze werkelijk een kans krijgt om er wat van te maken. Uitzetten kun je alleen verantwoorden wanneer je weet wat er met de mensen gebeurt.
Een deel van de hartvochtigheid die hij waarneemt heeft volgens Spekman vooral te maken met de angst voor de aanzuigende werking. Stel je voor dat mensen zouden denken dat het hier makkelijk is. Dus hoe meer er wordt geleden, hoe minder kans dat ze op het idee zouden komen om hierheen te vluchten.
Nog eens over de criminalisering van de illegaliteit. Nazarski: Albayrak wilde het destijds niet. Het lost niets op. Nu wordt er gezegd dat dat zou dienen om de uitbuiting door werkgevers tegen te gaan, en om criminelen uit te kunnen zetten. Maar dat kan al. Het gaat volstrekt contraproductief werken. Het duwt mensen juist meer de criminaliteit in en de onzichtbaarheid, de overheid gaat de greep op die mensen nog meer kwijtraken. We hebben het al gezien: AMA’s (jonge vluchtelingen zonder begeleiding) die op hun achttiende overal uit werden gezet, nergens recht op hadden, en daarna de vernieling ingingen. Verslaving, prostitutie, anonimiteit. Gelukkig zijn er in verschillende steden mensen en organisaties, kerken onder andere, bereid om dat niet te laten gebeuren.
Leers had het onlangs nog over de ‘spankracht’ van Nederland - met andere woorden, we zouden aan de grens zitten van wat we in Nederland aankunnen. Maar dat is grotendeels rhetoriek, zie de feiten die Entzinger ons heeft gepresenteerd. We lijden in toenemende mate aan een vorm van isolationisme, zegt hij, en dat is het zusje van populisme. Die geluiden dat we in Nederland onszelf niet meer zouden kunnen zijn. En zo zien we dat het nationalisme dat in de negentiende eeuw is begonnen, en in de 20ste eeuw zeer uit de hand is gelopen nu weer aan een come-back bezig is. De politiek zou de mensen meer de weg moeten wijzen, in plaats van ze schijnzekerheid aan te bieden.
Het gaat niet alleen maar slecht, al valt er nog veel te verbeteren. Er is na het generaal pardon een wereld gewonnen voor een grote groep mensen, er is meer gedaan aan de medische zorg van asielzoekers - er komt meteen protest uit de zaal dat dat nog heel erg tegen kan vallen.
Een paar opmerkingen uit de zaal, Bright Richards, van de mooie voorstelling … vertelt hoe belangrijk het voor hem was dat er mensen waren die hem op kwamen zoeken toen hij zat opgesloten - dan weet je nog dat je een mens bent. En hij stelt de vraag of we ons niet meer moeten richten om het weerbaarder maken van de burgers in plaats alleen naar de overheid te kijken. Dankzij de steun van Nederlandse burgers kwam hij er weer bovenop, kreeg werk, hoorde er weer bij.
Er is nog veel te doen, en na de zomer gaat de serie voortgezet worden.
Ik hou jullie op de hoogte.
Meer over en van Entzinger: hier en hier.
Meer over en van Nazarski, hier en hier
De Groene: Leers zet hakken in het zand. Hier
Eduard Nazarski, directeur van Amnesty International heeft een petitie over vreemdelingendetentie aangeboden aan de leden van de Vaste Commissie voor Immigratie en Asiel van Tweede Kamer.
In de petitie roepen Amnesty International en deze organisaties op:
-
•vreemdelingendetentie zoveel mogelijk te voorkomen;
-
•te zorgen voor alternatieven, zeker voor kwetsbare personen en asielzoekers;
-
•het regime in detentiecentra te versoepelen, door te zorgen voor een zinvolle dagbesteding en ruimere bezoekersregelingen;
-
•betere rechtsbescherming voor mensen in vreemdelingendetentie te garanderen.
De petitie is ondertekend door meer dan 40 maatschappelijke organisaties, een groot aantal professionals en een aantal kerken.