‘Crisis sociaal-democratie zit diep’

Gerrit Voerman

Gerrit Voerman: aftreden Cohen meer dan incident

Het aftreden van Job Cohen als fractievoorzitter van de PvdA is een symptoom van de ‘diepe’ crisis van de sociaal-democratie.

‘Partijenkenner’ Gerrit Voerman, directeur van het Documentatiecentrum voor Nederlandse Politieke Partijen, ziet Cohens vertrek als ‘meer dan een incident’. ‘Het is veel te smal om de problemen uitsluitend te wijten aan het aarzelende, weinig mening-genieke optreden van Cohen’, analyseert hij. ‘De hele gang van zaken legt bloot dat de PvdA zoekende is.’

Net als het CDA lijdt de PvdA als centrumpartij, ‘links van het centrum’, onder de populistische druk vanaf de flanken, zowel van links (SP) als van rechts (PVV). ‘Waar de politiek in de greep raakt van zwart-wit tegenstellingen, krijgen middenpartijen, meestal bestuurlijk aangelegd, het moeilijk om hun verhaal - een verhaal vol nuances, vol gematigdheid - te doen’, zegt Voerman.

Met name de traditionele arbeidersaanhang van de sociaal-democratie, de lager opgeleide kiezers uit de laagste klassen voelen zich vervreemd van de PvdA en blijken ontvankelijk voor de snelle, gemakkelijke en radicale oplossingen die het links- en rechts-populisme zegt te bieden.

Voerman: ‘De PvdA heeft het zichtbaar moeilijk om ‘solidariteit’, een van de klassieke uitgangspunten van de sociaal-democratie, inhoud te geven. Het is lastiger dan ooit om de middenklassen en de lagere klassen in een- en dezelfde partij samen te houden. Zij zijn steeds meer uit elkaar gegroeid, vooral wat betreft Europese integratie en multiculturele samenleving  Om het bijna ouderwets te zeggen: de oude arbeidersklasse is uit elkaar gevallen. Vandaar ook de discussie of de PvdA linksaf (richting SP) moet, zoals partijvoorzitter Spekman lijkt te willlen, dan wel zichzelf aan het linkerzijde van het politieke centrum moet blijven positioneren, meer in de buurt van D66 - de koers waaraan Frans Timmermans de voorkeur geeft.’

‘De PvdA-van-nu heeft geen verhaal’, concludeert Voerman. ‘Het is daarom veel te simpel om de teloorgang aan Job Cohen toe te schrijven. Je kunt hooguit zeggen dat hij er niet in geslaagd is een aansprekend eigen sociaal-democratisch verhaal te ontwikkelen. Hij heeft het boeltje niet bij elkaar kunnen houden. Maar het is de vraag of de nieuwe leider wel die spagaat kan maken.’

Samen met Frans Becker werkt Gerrit Voerman aan een bundel over de sociaal-democratie, te verschijnen dit najaar. Het is een nieuwe ‘aflevering’ in de serie monografieën die onder auspiciën van het Documentatiecentrum voor Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit van Groningen verschijnen.

Deze bijdrage verscheen in 'De Hofvijver' nr. 12 d.d. 27 februari 2012.

Lees ook