De klappen vallen in het centrum’

Gerrit Voerman analyseert ledenaanhang politieke partijen

‘De pijlers onder het politieke bestel zitten in het hoekje waar de klappen vallen.’

Gerrit Voerman, directeur van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen, maakt de jaarlijkse balans: het aantal leden van politieke partijen in Nederland blijft ruwweg op peil, maar achter die betrekkelijke stabilisatie gaat een verschuiving van het centrum naar de flanken schuil.

‘Het was vorig jaar met name het CDA dat veel leden verloor. Ook de PvdA, de andere klassieke bestuurspartij in het politieke centrum, ging terug’, stelt prof. Dr. Voerman vast. ‘Hoewel de Rutte-factor de VVD momenteel goed doet, gaat de algemene trend nog steeds door: verlies in het centrum, winst aan de flanken .’

Het ledental van de politieke partijen fluctueert al een jaar of tien tussen de 300.000 en 320.000, signaleert Voerman. ‘In het midden van de jaren ’90, de jaren van Paars, de jaren waarin zakelijk de toon zette in de politiek en de twee voormalige aartsvijanden PvdA en VVD nauw met elkaar samenwerkten, lag het onder 300.000. De politieke tegenstellingen leken verdwenen. Na de opkomst van ‘Fortuyn’ – meer dankzij Pim – ligt het hoger: rond 320.000. Zijn optreden bracht de polarisatie weer terug in de politiek en heeft zo een mobiliserende werking gehad. Politiek is kennelijk voor meer mensen weer interessanter geworden.’

Vorig jaar liep het ledenaantal terug. Maar daar kijkt Voerman niet van op. Het is gebruikelijk dat in jaren-na-verkiezingsjaren partijen aan belangstelling inboeten. ‘Verkiezingen vergroten politieke interesse, een jaar later loopt dat meestal weer terug’, zegt hij.

Wat wel opvalt is de teruggang van de SP, een partij die het op dit moment volgens de peilingen heel goed doet. Ook dat is volgens Voerman voortzetting van een trend die zich na 2007/2008 heeft ingezet. ‘De SP is in korte tijd heel sterk gegroeid. In vergelijking met 2002 is de partij in ledenaantal verdubbeld: van 25.000 naar 50.000. Die nieuwe aanhang staat veel anders in de politiek dan de oude, gestaalde kaders. Die nieuwkomers waren veel meer teleurgesteld dat de partij, met name na de grote verkiezingsoverwinning van 2006, niet is gaan meeregeren. Een deel daarvan haakte af.’