Integriteit door heel Europa heen

Volgens Transparency International (TI) – een non-gouvernementele organisatie voor bestrijding van wereldwijde corruptie – heeft geen enkel Europees land zijn integriteitssysteem op orde. Dat blijkt uit een analyse – uit 2012 weliswaar - van 25 nationale rapporten. De onderzoekers beklemtoonden (na navraag) dat ook in 2015 de belangrijkste conclusies van het rapport stand houden.* Europa en haar lidstaten moeten de corruptierisico’s onder ogen zien en de grote tekortkomingen aanpakken, zo luidt het advies.

Sommige EU-landen brengen het er aanzienlijk slechter vanaf dan anderen. Vooral Griekenland, Italië, Portugal en Spanje springen daar bij in het oog, waarbij duidelijk een verband gelegd kan worden tussen de financiële zorgen en de negatieve ontwikkelingen met betrekking tot integriteit. Hongarije, Slowakije en Tsjechië scoren ook slecht. De aanpak van corruptie stagneert daar en is zelfs afgenomen na toetreding tot de EU.

Het openbaar bestuur, de politieke partijen en de private sector zijn zwakke schakels. Dit komt mede omdat richtlijnen en regels voor lobbyactiviteiten ontbreken zoals de inrichting van een verplicht lobbyistenregister, het vaststellen van de regels voor en de controle op de financiering van politieke partijen, en de aanpak van de veelvuldig besproken revolving doors. Daartegenover zijn er natuurlijk ook stevig verankerde colleges die een positieve bijdrage leveren aan het integriteitsvraagstuk zoals de nationale rekenkamers, de nationale ombudsmannen, en de equivalenten van de Nederlandse kiesraad.

Het rapport sluit af met een aantal aanbevelingen, soms tot een specifieke lidstaat gericht. De aanbevelingen betreffen dan parlementaire integriteitmechanismes, financiering van politieke partijen, de introductie (of versterking) van lobbyistenregisters, het beleid betreffende overheidsopdrachten, de toegankelijkheid van informatie en de bescherming van klokkenluiders.

*Although ‘Money, Politics, Power’ was published in 2012, much of the content is still valid today. In the report, we identify 6 key areas for reform, which we still consider to be priorities to work on in this region. Nevertheless, there are some details which are now out of date. For example, at the time of writing, Spain did not have an access to information law – such a law came into force in December 2014. There may also be other details which are out of date, but we have unfortunately not had the opportunity to re-evaluate all 25 countries using the same methodology. Therefore, please treat the annexes and detailed tables with this is mind. But we underscore that the headline issues and overarching analysis are still valid”.