N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
'Weg van Brussels lof en Haagse bluf'
Paul Schnabel pleit voor meer ‘zakelijkheid’ in politiek en bestuur
‘Alles liever dan Brussels lof en Haagse bluf.’
Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau, pleit voor ‘een meer feitelijke, vooral zakelijke benadering’ binnen politiek en bestuur om ‘de Andere Kloof’ te overbruggen. ‘Brussels lof en Haagse bluf vullen alle twee niet.’
‘Wat nodig is, is minder ‘Den Haag Vandaag’, minder politieke spiegelgevechten, minder waan van de dag. En meer harde feiten, cijfers en andere facts & figures’, zegt hij, ter voorbereiding op de Zomerconferentie van het Montesquieu Instituut over de kloof tussen beeld en werkelijkheid.
‘Soms sta ik versteld van het gemak waarmee in de politiek allerlei dingen worden beweerd. Of van de vanzelfsprekendheid waarmee burgers bepaalde zaken voor waar aannemen’, zegt hij. ‘We zijn zo in de ban van het beeld dat de werkelijkheid er af en toe niet meer toe lijkt te doen.’
Over voorbeelden behoeft Schnabel niet lang na te denken. Het beeld dat in Nederland nog steeds heel mild wordt gestraft. Dat politici zakkenvullers zijn. Dat Europa de oorzaak van alle kwalen is. Dat Nederland ‘kapot' bezuinigd wordt. Dat de armoede nog steeds toeneemt. En dat het slecht gaat in ons land.
Schnabel: ‘Er bestaan verwarrend veel beelden, gemakkelijke beelden, beelden die gedachteloos blijven hangen, beelden die geen tegenspraak dulden, beelden die weinig te maken hebben met de werkelijkheid. Dat is altijd al zo geweest, denk ik. Maar het wordt wel ernstiger. Met name door de televisie is het beeld allesbepalend geworden. Beeldbepalend. In een flits reageer je op wat je ziet. Vroeger, in de tijd van het gesproken woord, moest je letterlijk een verhaal hebben. Nu wordt er veel sneller, veel impulsiever gereageerd.’
Van de weeromstuit groeit, signaleert Schnabel, de neiging in ‘Den Haag’ en ‘Brussel’ om zichzelf groter voor te stellen dan men is. ‘Kijk, hoe ‘Europa’ zichzelf de lucht in prijst. Alsof er geen toekomst zonder de Europese Unie is. Of hoe kabinetten, partijen en politici zich ophemelen, zichzelf successen toeschrijven en doen-alsof-ze-de-wijsheid-in-pacht-hebben.’
‘Beeldvorming is in wezen een slag om vertrouwen’, analyseert de directeur van het SCP. ‘Wie er in slaagt een positief beeld te creëren, heeft een voorsprong. Heeft draagvlak, zoals het wordt genoemd. Wie negatief beoordeeld wordt, staat op achterstand. Vandaar dat er zo veel aan ‘mannetjesmaken’ en andere vormen van ‘spinnen’ wordt gedaan.’
Het is volgens Schabel ‘geen decadent verschijnsel van de moderne tijd of zo’. ‘De Romeinse keizers wisten er al raad mee. Ook koningen als Lodewijk XIV deden hun best een gestileerd beeld van zichzelf te scheppen. En Nederlandse politici als Colijn wisten er raad mee: hij profileerde zichzelf graag als stuurman tijdens de storm.’
Schnabel: ‘De conclusie kan geen andere zijn dat je er zonder uitstraling, zonder een al dan niet zelfgecreëerd beeld niet komt. Dat gaat soms heel lang goed. Kijk naar de voormalige Britse premier Blair. Soms wordt iemand het slachtoffer van het eigen beeld, iets dat president Obama dreigt te overkomen. Alleen Angela Merkel lijkt zich in Duitsland aan die beeldcultus te onttrekken.’