Op weg naar een nieuw kiesstelsel?

Op 2 juni 2025 hield het Montesquieu Instituut een evenement over het kiesstelsel. MI fellow Simon Otjes leidde het panelgesprek in door middel van een kort overzicht van de geschiedenis van het Nederlandse stelsel en een vergelijking met andere stelsels. Hierin kwam naar voren dat verschillende systemen niet alleen resultaten beïnvloeden, maar dat ze ook voor bepaalde waarden staan. Hij richtte zich op de verschillende vormen van (kiezers)vertegenwoordiging die systemen kunnen bevorderen.

Hierna modereerde Otjes het sprekerspanel, bestaande uit GroenLinks/PvdA-politica Glimina Chakor, D66-politicus Joost Sneller en wetenschapper Bastian Michel. Allereerst werden zij gevraagd te reageren op de stelling: “De evenredige vertegenwoordiging van partijen en hun opvattingen heeft de prioriteit. Wie dit doet is van ondergeschikt belang.” Hierop reageerden zij voornamelijk instemmend, maar met hun eigen kanttekening. Chakor benadrukte bijvoorbeeld het belang van vrouwen in de politiek, terwijl Sneller vindt dat de persoon centraler moet komen te staan. Michel gaf aan dat een bepaalde mate van evenredigheid zelfs grondwettelijk is vastgelegd. Verder kwamen er thema’s als het aantal partijen, politieke stabiliteit en bestuurbaarheid, coalitievorming en verschillende vormen van diversiteit aan bod.

Vervolgens gaven alle sprekers een pitch over hun het kiesstelsel van hun voorkeur. Chakor gaf aan het huidige stelsel het meest toereikend te vinden, maar om diversiteit en inclusiviteit meer te waarborgen pleitte ze voor een groter aantal Kamerleden. Sneller besprak het stelsel ‘met één stem meer keuze’, waarbij de kiezer op een partij of een specifiek persoon kan stemmen. Michel besprak het NSC-voorstel voor een regionaal kiesstelsel waarbij wordt vastgehouden aan evenredigheid vanuit een wetenschappelijke hoek en zette het publiek nog aan het denken met een aantal prikkelende vragen. Uiteindelijk bleken de sprekers het grotendeels met elkaar eens over de waarden, maar verschilden hun visies over hoe deze het beste in een kiesstelsel kunnen worden gevat.