Rechtsstaat

Een rechtsstaat is een staatsvorm waarin wederzijdse rechten en plichten van burgers en overheid zijn vastgelegd in wetten. Het Montesquieu Instituut volgt de ontwikkelingen omtrent de rechtsstaat in nationale en Europese context. In Westerse democratieën kan de rechtsstaat in het geding komen wanneer overheden hun verplichtingen naar de burger niet (volledig) waarborgen. Dit kan plaatsvinden wanneer de scheiding der machten, de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechterlijke macht (trias politica) niet volledig wordt gewaarborgd of mensenrechten in het geding komen.

Nederland is een rechtsstaat, wat inhoudt dat de overheid al haar handelen baseert op de bevoegdheden die zij van de wet heeft gekregen. De overheid moet zich dus net als de burgers aan de wet houden. Globaal kan een rechtsstaat gekenmerkt worden door een scheiding der machten, de aanwezigheid van grondrechten en het legaliteitsbeginsel.