Ander etiket, andersoortig kabinet?

vrijdag 15 maart 2024, 8:09, column van Prof.Dr. Bert van den Braak

Bij de conclusie van informateur Kim Putters zijn een paar (eerste) kanttekeningen te maken.

  • In 2010 was er veel weerstand bij VVD en CDA om met de PVV in zee te gaan. Dat is nu verdwenen (bij BBB was die er niet, NSC houdt twijfel maar zet wel een stap).
  • Het door een kabinet laten uitwerken van hoofdlijnen is geen nieuwe gedachte. Het kabinet-Den Uyl deed dat al (met ellenlange ministerraadsvergaderingen tot gevolg). In 2006 kwam er niets van het idee, maar nam het kabinet wel 100 dagen voor de uitwerking. Ook dat was overigens weinig succesvol.
  • Vraag is wie straks de echte leiders worden. Stel er wordt een VVD'er premier. Wordt hij/zij dan niet gewoon de politiek leider van de VVD? In 2002 ontstond al snel een strijd om een leiderschap van de LPF toen de in eigen kring populaire minister Herman Heinsbroek zich als zodanig opwierp.
  • De Eerste Kamer is een onbenoemde factor. In de perioden 2012-2017 en 2019-2023 waren vaak deals met oppositiefracties (in de Tweede Kamer) nodig om ervoor te zorgen dat wetgeving breed genoeg werd gesteund. Daarmee moest ook de meerderheid in de Eerste Kamer worden verzekerd. Vraag is of dat nu ook gaat lukken. De vier beoogde coalitiefracties hebben in de Senaat geen meerderheid.
  • De voorgestelde verdeling 50 procent politici en 50 procent buitenstaanders doet wellicht fris en vernieuwend aan, maar heel veel kabinetten kenden een soortgelijke verdeling. Kabinetten zijn bijna altijd een mix van politici en buitenstaanders (hoogleraren, topambtenaren, provinciebestuurders, vakbondsleiders).
  • Pas na de inhoudelijke onderhandelingen komt er echt duidelijkheid. Daar kan een 'etiket' of het betrekken van buitenstaanders niets aan veranderen (ook die zullen zich trouwens moeten committeren aan de uitkomst van de onderhandelingen).
  • Dat alles maakt dat we nog midden in een avontuur zitten, waarvan de uitkomst best eens een tamelijk 'gewoon' kabinet kan zijn. Als de formatie slaagt.