N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Het nieuwe normaal op rechts
De nieuwe verhoudingen na de verkiezingen van 2025 - 30 oktober 22:45
Het Nederlandse partijpolitieke landschap is rechtsconservatief gekleurd. De jongste verkiezingsuitslag is daarvan getalsmatig en inhoudelijk de bevestiging: 92 van de 150 zetels zijn voor vertegenwoordigers van partijen met een wat je zou kunnen noemen neoconservatief program. Dat past in een langetermijntrend van verrechtsing, economisch maar vooral ook in sociaal-cultureel opzicht.
Daarbij springt allereerst de consolidering – en normalisering – van uiterst rechts in het oog. Samen komen de uiterst-rechtse partijen PVV, JA21 en FVD op 42 zetels uit, één meer dan in 2023. Met BBB erbij gerekend is dit blok iets kleiner dan in 2023 (48 om 46), maar dat verschil kan niet verhullen dat bijna een derde (!) van de Tweede Kamer in handen is van partijen die in politicologische termen op zijn minst neigen naar nativisme, autoritair bestuur en populisme.
Binnen het uiterst rechtse blok zijn er wel verschuivingen van kiezers die van PVV naar de andere twee zijn overgestapt, maar tegelijkertijd blijft de PVV duidelijk over een substantiële vaste aanhang beschikken. FVD is er als grootste ledenpartij intussen in geslaagd een eigen ‘versterkte gemeenschap' op te richten, zoals historici de zuilen van weleer nu ook wel omschrijven. Haar winst (+4) is een van de grootste verrassingen van deze verkiezingen. De VVD-aanhang blijkt ook trouw, ondanks alle kritiek binnen de eigen partij. En ten slotte staat tegenover deze trouw natuurlijk de historische nederlaag van NSC. Niet eerder in de parlementaire geschiedenis verdween een verkiezingswinnaar én regeringspartij bij de volgende verkiezingen weer uit de Tweede Kamer.