Onervarenheid is meest kenmerkend voor nieuwe Tweede Kamer

Van de 149 leden¹⁾ die momenteel in de Tweede Kamer zitten keren er liefst 77 niet terug. Op 6 december treden (afgezien van wijzigingen door voorkeurstemmen) 65 nieuwkomers aan. Daarnaast zijn er 13 leden, die eerder lid waren zoals Frans Timmermans, Dilan Yesilgöz, Mona Keijzer en Rob Jetten.²⁾ Verder zijn er nog 46 leden die sinds 2021 (of nog korter) lid zijn. Het parlementaire geheugen is daarmee sterk afgenomen.

De afnemende ervaring wordt heel licht getemperd, doordat enkele fractiemedewerkers Tweede Kamerlid worden. Dat is met name zo bij de PVV. Twee Eerste Kamerleden, Faber (PVV) en Van Dijk (SGP), stappen over naar de Tweede Kamer. Ook PVV'er Aardema was eerder Eerste Kamerlid.

Oud-bewindslieden

De trend dat weinig oud-bewindslieden terugkeren, zet zich ook door. Timmermans en Keijzer vormen daarop een uitzondering, maar van het huidige kabinet treden slechts vier minister en drie staatssecretarissen toe tot de nieuwe Tweede Kamer. Van het kabinet-Kok I kwamen in 1998 tien ministers en zes staatssecretaris in de Kamer.

Het is overigens voor het eerst dat een oud-Eurocommissaris (weer) Tweede Kamerlid wordt. Verdere (nieuwe) ervaring uit de EU-instellingen is er nauwelijks (NSC'er Veldkamp is een uitzondering).

Bestuur

Het binnenlands bestuur is opnieuw een belangrijke rekruteringsbron voor de Kamer. Zo komen er Kamerleden met ervaring in onder meer de gemeenteraden van Amsterdam. Utrecht, Den Haag, alsmede Noard-East Fryslân, Zoetermeer, Almere, Landgraaf en Den Helder. De nummer twee van GroenLinks-PvdA was wethouder en twee nieuwkomers bij de VVD. Voor GroenLinks-PvdA treed verder oud-gedeputeerde Gabriëls toe. Oud-burgemeesters ontbreken.

De PVV-fractie

De nieuwe PVV-fractie verdient bijzondere aandacht. Veel nieuwkomers zitten momenteel in Staten en/of gemeenteraden. Enkelen hebben een ICT-achtergrond en er zijn leden uit de beveiligingssector, Twee leden waren militair (iets wat zij overigens delen met BBB-nieuwkomer Gijs Tuinman). Eén lid werkte bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid.

Voor de PVV geldt het afnemen aan ervaring overigens minder. Acht leden maakten zelfs al deel uit van de eerste, in 2006 gekozen, PVV-fractie.

De uitbreiding van de PVV zorgt verder voor de komst van enkele praktisch opgeleide leden. Het algemene opleidingsniveau van de Kamer blijft niettemin hoog. Vrouwen zijn ver in de minderheid in de PVV-fractie: zeven van de zevenendertig.

Ondernemers

Ondernemers in de PVV-fractie zijn een eigenaar van een vloerbedekkingsbedrijf en van een poffertjessalon en daarnaast is een lid filiaalhouder van een supermarkt. In de nieuwe VVD-fractie krijgt overigens bakker Broos van Erp (Kamerlid in 1978-1997) een opvolger via bakker en patissier Arend Kisteman.

NSC

De NSC-fractie kent opvallende personen in een topdiplomaat (Veldkamp), wetenschapper en columniste Rosanne Hertzberger en belastingambtenaar (en klokkenluider bij de Belastingdienst) Sandra Palmen. Twee andere leden waren slachtoffer van het toeslagenschandaal. De NSC-fractie heeft in Harm Holman een lid met een agarische achtergrond.

Gender en migratie

Het aandeel vrouwen is teruggelopen. Er komen vooralsnog zestig vrouwen in de Kamer. Voor het eerst is er een non-binair lid, Ines Kostic bij de Partij voor de Dieren.

Het aantal leden met een niet-Westerse migratie-achtergrond blijft beperkt. Wel is er de eerste komst van leden met een Eritrese en Congolese achtergrond.

Leeftijd

Omdat het beeld nog niet compleet is, is enige terughoudendheid geboden. Het beeld lijkt weinig af te wijken van voorgaande perioden: een klein aantal leden onder de 35 jaar en boven de 65 jaar (van wie drie in de PVV-fractie). GL-PvdA'er Habtamu de Hoop blijft met 25 jaar de jongste.

Regio

Gelet op de grote regionale spreiding kunnen vraagtekens worden gezet bij de noodzaak om tot een ander kiesstelsel te komen. Vooral Overijssel (dertien leden), Groningen (negen leden) en Limburg (acht leden) scoren hoog. De regio is buitengewoon goed vertegenwoordigd in de nieuwe Tweede Kamer.

Prof.Dr. Bert van den Braak is onderzoeker bij PDC en hoogleraar parlementaire geschiedenis aan de Universiteit van Maastricht.

• 1) 

  Er was door het vertrek van VVD'er Van Wijngaarden een vacature.
• 2) 

  Onder hen is Henk de Vree (PVV) die in 2021-2022 drie maanden lid was.