'Geen minderheidskabinet, maar middenkabinet'

Dr. Simon Otjes is wetenschappelijk medewerker van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen. Dr. Tom Louwerse is docent politieke wetenschap aan het Trinity College Dublin, te Ierland. 

Het kabinet-Rutte II kan het best getypeerd worden als een middenkabinet, dat vanwege zijn centrumkoers kan rekenen op een brede steun bij andere partijen, zo concluderen Simon Otjes, onderzoeker aan het Documentatie Centrum Nederlandse Politieke Partijen, en Tom Louwerse, onderzoeker aan het Trinity College Dublin. Zij zijn het eens met CDA-fractie voorzitter in de Eerste Kamer Elco Brinkman die aan het begin van Rutte II geen grote botsingen met het kabinet voorzag, mits het beleid tenminste in het midden zou uitkomen. Politicoloog Rinus van Schendelen had daarentegen voorspeld dat alles open zou liggen en het kabinet bij alle wetgeving telkens opnieuw op zoek zou moeten naar een ad-hoc-meerderheid.

De verwachting van Brinkman blijkt echter dichterbij de werkelijkheid te liggen dan de voorspelling van Van Schendelen. Otjes en Louwerse baseren hun uitspraken op de politicologische analyse die zij maakten van de uitwerking die de minderheidssituatie in de Eerste Kamer heeft op het parlementair stemgedrag in de Tweede Kamer onder kabinet-Rutte II in vergelijking met minderheidskabinet Rutte I en het meerderheidskabinet Balkenende IV. Een minderheidssituatie lijkt niet te zorgen voor grote veranderingen in het parlementair stemgedrag van coalitie- en oppositiepartijen. 

Verder is met name de rol van het CDA opvallend. Deze partij stemt vaak met het kabinet mee, terwijl zij geen deel uitmaakt van de zogenaamde ‘Constructieve 3 (C3)’, de oppositiepartijen D66, ChristenUnie en de SGP. Maar liefst 90 procent van de wetten wordt gesteund door de C3 en het CDA. ‘Het CDA is in dit opzicht niet te onderscheiden van de C3’, zo constateren Otjes en Louwerse. Zij stellen dan ook vast dat het stemgedrag in grote mate samenhangt met de ideologische positie van een partij. 'Alle middenpartijen in sociaaleconomische zin stemmen vaak hetzelfde als de regeringspartijen en de meer radicale oppositiepartijen doen dat minder vaak', aldus de onderzoekers. 

De bundel verschijnt op donderdag 30 oktober 2014 en wordt uitgereikt aan de deelnemers van het symposium met de zelfde naam op 30 oktober.