Columns & Analyses - Hoofdinhoud

De veel te vroeg overleden politicoloog Peter Mair is in 2013 breed bekend geworden als auteur van Ruling the Void,1) een boek waarin hij betoogt dat de klassieke politieke partijen zozeer aan ideologische betekenis hebben verloren dat zij in een regering onderling verwisselbaar zijn geworden. Regeringsbeleid is een kwestie geworden van kleurloze technocratie onder het motto: ‘There is No Alternative’. Dat maakte zulke partijen, vooral van links, onherkenbaar voor hun kiezers. Die kregen bovendien het vermoeden dat belangrijke kwesties onder het tapijt werden geveegd. Deze combinatie van depolitisering en verwaarlozing werd de voedingsbodem van het Europese populisme als succesvolle politieke beweging.

Gisteren besloot de Tweede Kamer op verzoek van Vera Bergkamp (D66) binnenkort een debat te houden over de Nashvilleverklaring over homoseksualiteit en transseksualiteit. De indiener meldde dat het goed was een debat in de Kamer te voeren, "ook bijvoorbeeld met [mijn] collega Van der Staaij."

Het House of Commons heeft op 15 januari met zeer grote meerderheid de brexit overeenkomst afgewezen, in een verhouding tweederde om eenderde. Zo’n stemming zou in veel parlementaire stelsels tot aftreden van de regering hebben geleid, vooral ook door het grote aantal leden van de regeringspartij dat tegen heeft gestemd. Maar ja, door de enorme tijdsdruk op dit dossier is voorstelbaar dat er nu wel de noodzaak is van een regering. Het zijn op meerdere fronten historische en gecompliceerde dagen. Met nog 72 dagen tot brexit is de richting nog steeds onzeker.

Op 21 december jongstleden heeft minister Dekker het wetsvoorstel 'Transparantie van maatschappelijke organisaties' opengesteld voor internetconsultatie. Het voorstel verplicht maatschappelijke organisaties om donaties van €15.000 en meer openbaar te maken. Op die manier wil de minister voorkomen dat organisaties afhankelijk worden van één bepaalde financier, die daardoor zeggenschap krijgt over de koers. Dat zou vooral problematisch zijn als die organisatie zich daardoor laat verleiden tot gedrag dat indruist tegen de Nederlandse rechtsstaat. Politieke organisaties zijn van dit regime uitgezonderd omdat voor hen een aparte regeling geldt, te weten de Wet financiering politieke partijen.

Kan President Trump werkelijk de noodtoestand afkondigen en daarmee het Congres omzeilen en de fondsen krijgen om de muur tussen de Verenigde Staten en Mexico te bouwen? Of anders gezegd: bestaat er onder Amerikaans recht een juridische mogelijkheid om de weigering van het Congres om geld ter beschikking te stellen ongedaan te maken?

Door Arte Brueren en Bas Tadema, Rijksuniversiteit Groningen

Op 21 december 2018 is de nieuwe Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden in werking getreden. De enige wijziging ten opzichte van de vorige versie heeft betrekking op artikel 131 Grondwet. Het oude artikel luidde als volgt: “De commissaris van de Koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.” De Gemeentewet en Provinciewet werkten deze bepaling verder uit. De benoemingswijzen van de commissaris van de Koning (CdK) en de burgemeester zijn nu zogezegd gedeconstitutionaliseerd, wat wil zeggen dat de benoemingswijzen niet meer door de Grondwet worden geregeld. Voortaan bepaalt de wetgever in formele zin op welke manier iemand tot het ambt burgemeester of commissaris van de Koning kan toetreden, zo blijkt uit de gewijzigde bepaling. Het nieuwe artikel 131 Grondwet luidt: “De commissaris van de Koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij de wet te bepalen wijze. Krachtens de wet kunnen nadere regels worden gesteld over de daarbij te volgen procedures.”

Europese verkiezingen, brexit, het Roemeens voorzitterschap waar veel om te doen is, onderhandelingen over de Europese meerjarenbegroting en een nieuwe Europese Commissie. Er staat in 2019 heel wat te gebeuren binnen de Europese Unie. Tegelijk gaat ook het 'gewone' werk door en heeft de huidige Europese Commissie een laatste werkprogramma om af te werken. Dit artikel geeft een kleine vooruitblik naar een jaar waarin veel staat te gebeuren. De belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen op een rijtje.

Op 23 november jongstleden zette burgemeester Halsema de inwerkingtreding van de 'Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding', die gezichtsbedekkende kleding verbiedt in het onderwijs, het openbaar vervoer, overheidsgebouwen en de zorg, op losse schroeven door te verklaren dat deze in Amsterdam niet zal worden gehandhaafd.[1] Critici vonden dat zij daarmee haar constitutionele boekje te buiten ging, omdat het niet aan de burgemeester is om zich uit te spreken over de handhaving van strafrechtelijke voorschriften.[2]

Bert van den Braak vindt het een gemiste kans van de staatscommissie dat zij geen nieuw voorstel heeft gedaan als het aankomt op de indirecte verkiezing van Eerste Kamer. De afstandelijkheid van de Eerste Kamer ten opzichte van de politiek in de Tweede Kamer is namelijk een illusie. Het terugzendrecht dat de commissie voorstelt is in principe geen slecht idee, alleen is het maar een klein stapje dat weinig doet aan het fundamentele probleem.

Gerrit Voerman ziet geen heil in het opnemen van de verenigingsplicht in de partijenwet. Hij stelt dat dit partijen teveel in een keurslijf dwingt en daarmee frustraties oproept. Ook over het voorstel van de voorkeursstem is hij niet enthousiast. Dit zal namelijk gevolgen hebben voor de cohesie van partijen en de politiek nog verder personaliseren. De voorstellen zorgen er volgens hem niet voor dat partijen versterkt worden.