Columns & Analyses - Hoofdinhoud

Dat is de titel van de laatste State of the Union op 12 september van Jean-Claude Juncker. Daarmee ligt de focus op de eenheid van de EU en niet alleen intern, maar vooral ook als internationale actor. Of de titel gelukkig gekozen of overtuigend is weet ik niet. Het lijkt er een beetje op of alsnog het uur heeft geslagen en de klok soevereiniteit dichterbij brengt. De term soevereiniteit zal ook niet bij iedereen de juiste snaar raken. De inhoud van het begrip is evenmin erg helder. Het lijkt er eigenlijk op dat Juncker de term gebruikt om aan te geven dat de EU meer zelfbewust en meer als eenheid dient op te treden. Ook wordt het door Juncker gebruikt om de voorrang en loyale naleving van EU recht te benadrukken, als ook het concept van gedeelde soevereiniteit. Dat is nogal wat.

Het door D66-Eerste Kamerfractievoorzitter Hans Engels gedane pleidooi in De Volkskrant om bij referendum te beslissen over grondwetsherziening gaat voorbij aan twee zaken. Belangrijkste is dat de meeste wijzigingen van de Grondwet feitelijk onomstreden zijn. Wie maakt er bezwaar tegen dat we de Grondwet moderniseren op het punt van het briefgeheim? Niemand.

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft gesproken en geoordeeld dat de beide Armeense kinderen geen aanspraak kunnen maken op een asielvergunning en dat de staatssecretaris hen mag uitzetten naar Armenië. De kop van het persbericht op de site van de Raad van State is helaas wel wat misleidend want daar staat: De twee Armeense kinderen uit Amersfoort mogen niet in Nederland blijven.

Minister Bruno Bruins voert sinds eind vorig jaar de titel 'Minister voor Medische Zorg en Sport', maar met welk 'recht' hij dat doet, is enigszins onduidelijk. Uit alle formele stukken rond de benoeming (KB, verslag van de formateur) blijkt dat hij 'Minister voor Medische Zorg' is. Officiële documenten, zoals memories van toelichting en beleidsbrieven' werden door hem ook met die aanduiding ondertekend.

Nederland is een zeldzaamheid geworden als het gaat om de bevoegdheid van de rechter wetten aan de Grondwet te toetsen. In verreweg de meeste landen om ons heen is er een vorm van constitutionele toetsing door ofwel een apart daartoe ingesteld hof of door de gewone rechter.

Het beeld van beide Kamers is de afgelopen vijfentwintig jaar onmiskenbaar veranderd. Sommigen spreken van een activistischer Eerste Kamer, die meer aan 'politiek' doet dan in het verleden en dan zij 'eigenlijk' zou moeten doen. Daar is overigens wel wat op af te dingen. Tegelijkertijd zijn Tweede Kamerleden zich in hun parlementaire werk anders gaan 'gedragen'. Ik durf wel te stellen dat juist die Kamerleden 'activistischer' zijn geworden. In het licht van de advisering door de Staatscommissie verdienen beide Kamers aandacht.

Extra taak EU-leiders: binnenlandse branden blussen

Politieke branden blussen bij anders omvallende regeringen. Dat is een nieuwe taak van de Europese Raad. Na een besluit hierover van de top opent Beieren centra om migranten terug te sturen. Ontschepingsplatforms in Noord-Afrika voor uit zee opgeviste migranten zijn, ter wille van Italië, een ander novum. Evenals nieuwe opvangcentra binnen de EU voor wie de Europese kust wel wist te bereiken.

Zou de Eerste Kamer ons allemaal een dienst bewijzen, als zij de stemming over de afschaffing van het raadgevend referendum zou opschorten totdat de staatscommissie parlementair stelsel (nota bene: een initiatief van de Eerste Kamer) met haar eindrapport is gekomen? Duidelijk wordt immers uit de ‘Tussenstand’ van de staatscommissie, dat die volhardt in haar van meet af aan uitgesproken verlangen naar een bindend correctief wetgevingsreferendum. Vaak wordt het consultatieve referendum beschreven als een soort van ‘oefening’ in het werken met referenda: als het helemaal misloopt, kan je als wetgever nog altijd de uitslag naast je neerleggen. Niet voortijdig weggooien, dus.

Onvrede over de vertegenwoordigende democratie en middelen om die weg te nemen, zijn uitgangspunten van de Staatscommissie parlementair stelsel. Zij lijkt oplossingen vooral - niet uitsluitend - te willen zoeken via bekende wegen, zoals de gekozen formateur, het bindend correctief referendum en het terugzendrecht voor de Eerste Kamer. Dat blijven interessante opties, waarop in de komende weken collega-columnist Van den Berg en ik nader zullen ingaan. Vraag is echter - wat mij betreft - of de oplossingen echt een algemener gevoel van onvrede kunnen wegnemen.

Vaak wordt de suggestie gewekt dat de verlening van de titel 'minister van staat' door de Koning geschiedt. Dat gebeurt dan weliswaar op voordracht van de ministerraad, maar de indruk bestaat toch dat dit een persoonlijk 'koninklijk besluit' is, zoals de Koning die ook vóór 1848 nam.