Columns & Analyses - Hoofdinhoud

De politieke chaos in het Britse Lagerhuis lijkt compleet. Het parlement is tegen het akkoord dat de Britse regering van premier May heeft gesloten met de EU, en is ook tegen een 'no-deal brexit'. Het Verenigd Koninkrijk mag onder geen beding zonder goede afspraken uit de EU stappen. Een alternatief voor de huidige deal met May ligt er alleen niet. Brexit-dag komt ondertussen angstvallig dichterbij; 29 maart is het zo ver.

Onlangs heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht uiterlijk drie weken voor de komende Provinciale Statenverkiezingen de garantie af te dwingen dat Facebook ‘volledige transparantie geeft over de afzender van politieke advertenties’ (Kamerstukken II 2018/19, 35078, nr 21). De motie past bij een bredere discussie over desinformatie en manipulatie in verkiezingstijd.

Een lid van een partij kan uiteraard altijd op een zeker moment concluderen dat de koers of politieke opvattingen zo zijn veranderd, dat afscheid moet worden genomen. Ook een principiële kwestie kan daarvoor een legitieme reden zijn. De vrijheid om die stap te zetten, staat niet ter discussie en er zijn legio voorbeelden van.

Aan de verkiezingen voor het Europees Parlement worden in Nederland traditioneel weinig rode potloodjes versleten. Nooit is de opkomst in ons land hoger geweest dan 60%. Sinds de jaren ’90 is die zelfs resoluut onder de grens van 40% gedoken¹. Een van de redenen waardoor weinig mensen warmlopen voor deze verkiezingen zou kunnen zijn dat de gewone Nederlander onvoldoende op de hoogte is van de functie van het Europees Parlement, en de rol die het speelt op het Europese toneel. De vraag die rijst, is wat de bevoegdheden van het Parlement eigenlijk zijn. En of deze de stembusgang toch niet de moeite waard maken.

Er zijn goede redenen om in 2019 honderd jaar vrouwenkiesrecht te vieren. In 1919 kwam immers de initiatiefwet-Marchant tot stand die vrouwen het actieve kiesrecht verleende. In de Tweede Kamer wordt dat gevierd met een tentoonstelling, net als in het Atrium van het Haagse stadhuis. Ongetwijfeld zijn er dit jaar meer 'festiviteiten'.

De taakopvatting van parlementariërs is aan verandering onderhevig. Waar Tweede Kamerleden in de jaren 1950 getypeerd konden worden als volgzame lieden die hun parlementaire rechten nauwelijks gebruikten[1], is dat tegenwoordig geheel anders. De hedendaagse opvatting van volksvertegenwoordigers is, naar uitspraken hierover van Kamervoorzitter Arib, dat een goed functionerende democratie vraagt om Kamerleden die hun rechten actief inzetten om hun taak uit te voeren.[2]

Door Margriet Drent en Adája Stoetman
Ontrafeling nucleaire wapenbeheersing
Europa is in een uiterst kwetsbare positie beland door de opzegging van het Intermediate range Nuclear Forces (INF) verdrag door de Verenigde Staten en Rusland op 2 februari jl. In het INF-verdrag stellen Moskou en Washington dat ze alle nucleaire grondgelanceerde raketten met een reikwijdte van 500 tot 5500 kilometer ontmantelen en vernietigen. Zonder het INF-verdrag is de weg vrij om dit type raketten te stationeren. Tevens kan dit leiden tot ontrafeling van het bredere nucleaire wapenbeheersingsregime. Het INF- verdrag is wereldwijd van belang, maar de opzegging treft bovenal de veiligheid en stabiliteit van het Europese continent. Rusland heeft immers aangekondigd van plan te zijn nieuwe, onder het INF-verdrag verboden systemen te ontwikkelen. Op 2 augustus van dit jaar gaat de opzegging van het verdrag formeel in. Europa heeft dus nog een aantal maanden om zich te bezinnen op een antwoord.

De Spaanse politiek is zo in de ban geraakt van haar interne propaganda-oorlog, dat er praktisch geen tijd overblijft voor zulke bijzaken als het landsbestuur. Acht maanden nadat de conservatieve premier Rajoy werd weggestemd met een motie van wantrouwen (omdat een gerechtelijk vonnis de grenzeloze corruptie van zijn PP-partij had bevestigd), moest de socialistische interim-premier Pedro Sanchez alweer vervroegde verkiezingen uitschrijven.

Op 29 maart aanstaande treedt het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Op welke wijze dat gebeurt, is zelfs nu (een dikke maand voor de Brexit) nog uiterst ongewis: met of zonder deal. Deze onzekerheid is kwalijk voor het internationale bedrijfsleven, voor expats hier en in het Verenigd Koninkrijk, maar ook voor gewone burgers, bijvoorbeeld waar het de levering van elektriciteit en gas betreft. Met het verstrijken van de tijd lijkt het erop dat een no deal Brexit steeds dichterbij komt.

Met spanning kijken politiek en media uit naar de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart. Niet omdat het kiezen van een nieuw parlement in de twaalf afzonderlijke provincies nu zo’n opwindende gebeurtenis is, maar omdat de nieuw gekozen of herkozen Statenleden op hun beurt de leden van de Eerste Kamer kiezen. Aangezien daar belangrijke verschuivingen worden verwacht gaan deze verkiezingen dus nauwelijks over streekgebonden thema’s maar over de stabiliteit in de regeringscoalitie en de populariteit van Rutte III. In 2015 verloor het toenmalige kabinet als gevolg van de PS-verkiezingen de steun van de meerderheid in de Eerste Kamer en moest hierop voor diverse voorstellen ad hoc steun zoeken.